Os ydych chi’n rhiant

Os ydych chi’n rhiant sy’n poeni am blentyn neu berson ifanc a allai fod yn profi cam-drin domestig:

Os ydych chi’n poeni eich bod chi neu eich plentyn mewn perygl o niwed dylech gysylltu â’r heddlu a chael cyngor cyfreithiol brys.

Mae cred gyffredin y bydd Gwasanaethau Plant (gweithwyr cymdeithasol) yn gosod plant mewn gofal yn awtomatig os ydyn nhw’n dod o gartref lle mae cam-drin domestig yn digwydd. Mae hyn yn ddigwyddiad prin iawn. Mae gan y Gwasanaethau Plant, gweithwyr cymdeithasol a gweithwyr proffesiynol eraill ganllawiau cenedlaethol ar eu dyletswydd i gymryd gofal arbennig i helpu i ddiogelu a hyrwyddo lles y plant a phobl ifanc a allai fod yn byw mewn amgylchiadau o straen arbennig, a allai gynnwys teuluoedd lle ceir cam-drin domestig.

Dylai gweithwyr cymdeithasol y Gwasanaethau Plant gynnig cyfle i chi a / neu eich plant gael eich gweld ar wahân i’r partner/aelod teulu sy’n cam-drin (gan gynnwys ym mhob asesiad) gydag aelod benywaidd o staff lle bo’n ymarferol. Os ydyn nhw’n gwybod bod cam-drin domestig yn digwydd, eu blaenoriaethau fydd:

• diogelu’r plentyn/plant;
• eich cefnogi a’ch grymuso chi i’ch amddiffyn eich hun a’ch plentyn/plant;
• nodi’r sawl sy’n cam-drin, eu dal yn atebol am eu trais a chynnig cyfle iddyn nhw newid.

Mae gweithwyr cymdeithasol wedi’u hyfforddi i gynorthwyo rhieni a gofalwyr wrth edrych ar ôl eu plant. Mae Deddf Cyfraith y Teulu 1996 yn caniatáu i awdurdodau lleol symud y sawl sy’n cyflawni’r cam-drin o’r cartref lle mae’r cam-drin yn digwydd. Gallan nhw hefyd helpu mewn nifer o ffyrdd gan gynnwys:

• rhoi gwybodaeth i chi am wasanaethau cymorth cam-drin domestig arbenigol a’ch cyfeirio chi atyn nhw
• rhoi cyngor a chymorth i chi, eich plant a’r sawl sy’n cam-drin
• os bernir bod anghenion difrifol gan eich plentyn, caiff gweithiwr cymdeithasol ei neilltuo i’r teulu fydd yn trefnu asesiad, yn ymweld â’r teulu a, gan ddibynnu ar ganlyniad yr asesiad, yn darparu cymorth i chi
• trefnu Cynhadledd Achos Diogelu Plant i benderfynu ar y ffordd orau i helpu a diogelu eich plant
• cael cais gan y llys i ysgrifennu datganiadau cefnogol am yr hyn sydd wedi digwydd ar gyfer unrhyw achos llys troseddol a/neu sifil (e.e. os oes angen gwybodaeth ar y llys i gadarnhau bod cam-drin domestig wedi digwydd).

Os ydych chi neu eich plant yn dod o dramor i ymuno â’ch partner, a’ch bod yn gadael oherwydd cam-drin domestig, mae’n bosib y bydd angen cael eglurhad o’ch statws mewnfudo chi a’ch plant. Ni ddylai Gwasanaethau Plant geisio eich perswadio i beidio â gadael cartref treisiol oherwydd pryderon am statws eich plant yn y wlad hon. Dylech geisio arweiniad arbenigol gan gynghorydd sydd wedi’i gymeradwyo gan Swyddfa Comisiynydd y Gwasanaeth Mewnfudo.

Os ydych chi’n gwahanu, ac angen cyngor a chymorth ynglŷn â gwneud trefniadau diogel i’ch plant (lle fyddan nhw’n byw, pa mor aml fyddan nhw’n gweld y rhiant arall, cynhaliaeth, ysgol ac addysg) cysylltwch â’ch gwasanaeth cam-drin lleol (dolen at y gwasanaethau yng Nghymru). Ceir rhagor o wybodaeth am Orchmynion Trefniadau Plant a’r Llysoedd Teulu gan Rights of Women a Cafcass Cymru.

Arwyddion y gallai eich arddegwr fod mewn perthynas o gam-drin:

Mae cam-drin mewn perthynas pobl ifanc yn eu harddegau yn gallu bod yn anodd i’r person ifanc a’r rhiant ei adnabod. Yn aml bydd gan bobl ifanc farn ‘ramantaidd’ am gariad, dim llawer o brofiad o berthynas a gallan nhw fod dan bwysau o oed ifanc i fod mewn perthynas.

Gallai’r canlynol fod yn arwyddion:

• ynysu – ddim yn treulio amser gyda chi neu eu cylch arferol o ffrindiau bellach
• bod yn fwy mewnblyg neu’n ddistawach nag arfer
• ymateb yn ddig neu’n groendenau os oes rhywun yn gofyn sut mae pethau’n mynd
• pryder yn ystod ‘amser di-ffôn’
• newid personoliaeth sydyn heb esboniad, hwyliau cyfnewidiol ac ymddangos yn ansicr
• gwneud esgusodion dros y cariad
• arwyddion o anafiadau corfforol
• triwanta
• dibyniaeth ar gyffuriau ac alcohol
• hunan-anafu a meddyliau am hunanladdiad

Agweddau ac ymddygiad i edrych amdanyn nhw – 

Credu: 

• bod ganddyn nhw’r hawl i reoli pobl eraill
• bod dangos gwrywdod drwy ymosodedd corfforol yn iawn
• bod ganddyn nhw’r hawl i fynnu agosatrwydd
• y byddan nhw’n colli parch os ydyn nhw’n ofalgar a chefnogol i rieni/gofalwyr
• nad yw dynion a menywod yn gyfartal

Beth gallwch chi ei wneud i helpu:

• siarad gyda nhw am berthynas iach e.e. beth ddylen nhw ei ddisgwyl
• siarad gyda nhw’n gyffredinol – adeiladu ymddiriedaeth a bod yn agored gydag arddegwyr
• modelu perthynas iach
• cael cymorth arbenigol – gan y gwasanaethau cam-drin domestig lleol
• eu cynghori i ffonio ChildLine 0800 11 11
• rhoi rhif Llinell Gymorth Byw Heb Ofn iddyn nhw 0808 80 10 800

Ffynhonnell:  ‘Do you know if your teenager is in an abusive relationship?’ https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/506389/parents-leaflet__1_.pdf